ارزش آب

عادل کوچک زاده عادل کوچک زاده عادل کوچک زاده · 1402/4/2 00:00 · خواندن 5 دقیقه

ارزش آب یک موضوع چندجانبه و مهم است که از منظرهای مختلف قابل بررسی است. برخی از این منظرها عبارتند از: 

  •  ارزش حیاتی آب که به اهمیت آب برای بقای تمام موجودات زنده اشاره دارد
  •  ارزش فرهنگی و دینی آب که به باورها، اسطورهها، جشنها و تقدسهای مرتبط با آب در فرهنگهای مختلف اشاره دارد
  •  ارزش اقتصادی آب که به نقش آب به عنوان یک نهاده تولید، یک منبع انرژی، یک عامل توسعه و یک کالای اقتصادی اشاره دارد

ارزش فرهنگی آب به این معناست که آب در فرهنگ و تمدن ایرانیان باستان یک عنصر مقدس بوده و در شکلگیری هنر، اسطوره و جشنهای مختلف نقش داشته است برخی از این جشنها عبارتند از:  

  • آبانگاه: یکی از جشنهای باستانی ایرانیان است که در روز آغاز ماه آبان برگزار میشده است. در این جشن، آب را به عنوان نماد پاکیزگی، تجدید حیات و رحمت الهی ستایش میکردند
  • سده: یکی از جشنهای زمستانی ایرانیان است که در روز چهلم زمستان برگزار میشده است. در این جشن، آب را به عنوان نماد تغییر فصل، شکفتن گلها و شادابی طبیعت تقدیر میکردند  
  • جشن نوروز: یکی از جشنهای بهاری ایرانیان است که در روز شروع سال نو برگزار میشده است. در این جشن، آب را به عنوان نماد شروع چرخه جدید زندگی، نوآوری و تحول محترم میداشتند این فقط بخشی از جشنهای فرهنگی ایرانیان است که با آب ارتباط دارند و نشان میدهد که چقدر آب در فرهنگ و تاریخ این ملت مؤثر بوده است.

ارزش دینی آب به این معناست که آب در دین اسلام یکی از نعمتهای بزرگ خداوند است که حیات را برای انسان و سایر موجودات زنده ممکن کرده است آب در قرآن کریم و روایات اسلامی با احترام و توجه زیادی یاد شده است و به مصرف صحیح و صرفه جویانه آن تاکید شده است آب در دین اسلام جایگاه ویژه ای دارد به طوری که:  

  • آب مبدأ آفرینش همه موجودات زنده است: خداوند در قرآن کریم میفرماید: «وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ أَفَلَا يُؤْمِنُونَ؛ و هر چيز زنده اى را از آب پديد آورديم آيا [باز هم] ايمان نمى آورند» (آیه۳۰ سوره انبیاء) 
  • آب نشانه رحمت الهی است: خداوند در قرآن کریم میفرماید: «وَهُوَ الَّذِي أَرْسَلَ الرِّيَاحَ بُشْرًا بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً طَهُورًا. لِنُحْيِيَ بِهِ بَلْدَةً مَّيْتًا وَنُسْقِيَهُ مِمَّا خَلَقْنَا أَنْعَامًا وَأَنَاسِيًّا كَثِيرًا؛ و او خدایی است که بادها را برای بشارت پیشاپیش رحمت خود فرو فرستاد و از آسمان آبی برای شما نازل کردیم تا با آن باران زمین خشک و مرده را زنده سازیم و آنچه آفریدیم از چهارپایان و آدمیان بسیاری را سیراب گردانیم» (آیات ۴۸ و ۴۹ سوره فرقان)  
  • آب عامل تطهیر جسمانی و معنوی است: خداوند در قرآن کریم میفرماید: «و يُطِلُّ عليكُم نِعمتُهُ الظّاهِرةُ و الباطِنةُ و من النّاس من يُجادِل في اللّه بغير علمٍ و لا هُديٍ و لا كِتابٍ مُنيرٍ؛ و بر شما نعمتهای ظاهر و باطن خود را تمام میکند و از مردم کسانی هستند که درباره خدا بیعلم و هدایت و کتاب روشن جدل میکنند» (آیه ۱۲۰ سوره لقمان). آب یکی از نعمتهای ظاهر و باطن خداوند است که با آن میتوان جسم و روح را پاک کرد. آب برای انجام وضو، غسل، تیمم و تطهیر اشیاء لازم است
  • آب مظهر عظمت الهی است: خداوند در قرآن کریم میفرماید: «أَفَرَأَيْتُمُ الْمَاءَ الَّذِي تَشْرَبُونَ. أَأَنتُمْ أَنزَلْتُمُوهُ مِنَ الْمُزْنِ أَمْ نَحْنُ الْمُنزِلُونَ. لَوْ نَشَاءُ جَعَلْنَاهُ أُجَاجًا فَلَوْلَا تَشْكُرُونَ؛ آیا آبی را که میخورید دیدهاید؟ آیا شما آن را از ابر فرو فرستادید یا ما فرو فرستادیم؟ اگر بخواهیم آن را شور میکنیم پس چرا سپاسگزار نیستید؟» (آیات ۶۸ تا ۷۰ سوره واقعه). این آیات نشان میدهد که خداوند با قدرت خود آب را بارانیده و به شیرینی و خلوص آن بخشیده است و این یک دلیل بر عظمت و قادر بودن اوست

ارزش اقتصادی آب به این معناست که آب یک کالای مهم و محدود است که در بخشهای مختلف اقتصاد مورد استفاده قرار میگیرد ارزش اقتصادی آب نشان دهنده منفعت یا سودی است که از مصرف آن حاصل میشود ارزش اقتصادی آب در تخصیص بهینه منابع آب، اتخاذ سیاستهای مناسب و تصمیمات مؤثر، دارای نقش مهم و تعیین کننده ای است ارزش اقتصادی آب با توجه به کاربرد و مصرف آن، متفاوت است. برای مثال، ارزش اقتصادی آب در بخش کشاورزی با بخش صنعت یا شرب متفاوت است ارزش اقتصادی آب را میتوان با روشهای مختلفی مانند روش هزینه-فایده، روش تقاضا، روش عرضه، روش هزینه جایگزین و روش هزینه جلوگیری از آسیب، تعیین کرد برخی از سیاستهای پیشنهادی برای بهبود ارزش اقتصادی آب عبارتند از:  

  • افزایش قیمت آب در کلیه مصارف: قیمت آب باید بین هزینه تمام شده و ارزش اقتصادی آب در یک حوزه باشد1. قیمت صحیح آب باعث کاهش هدررفت و تلفات آب و تحریک صرفهجویی در مصرف آب میشود
  • حمایت دولت و توسعه فناوری در بخش کشاورزی: بخش کشاورزی بزرگترین مصرفکننده آب در کشور است برای بهینه سازی مصرف آب در این بخش، لازم است دولت حمایت های لازم را برای ترویج روشهای نوین آبیاری، بهبود نظام تحویل حجمی و ساماندهی بازار آب، فراهم کند
  • حفظ جریان طبیعی در اکوسیستمهای آبی: اکوسیستمهای آبی خدمات اکوسیستمی مهم و باارزشی را فراهم میکنند لذا باید در تخصیص منابع آب، به حفظ جریان طبیعی در رودخانهها، دریاچهها و تالابها، توجه شود

ارزش حیاتی آب به این معناست که آب یک منبع ضروری و اساسی برای انسان و همه انواع حیات است آب حیات را بر کره زمین ممکن کرده و یکی از عناصر مهم در شکلگیری کره زمین، پیکر جانوران و اتمسفر است بدون وجود آب، زندگی بر روی زمین غیرممکن است خداوند متعال نیز به ارزش حیاتی آب اشاره فرموده و آن را منشأ زندگی برای همه موجودات زنده معرفی نموده است. در قرآن کریم میخوانیم: «وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ» (انبیاء، 30)، یعنی «همه چیز را از آب زنده قرار دادیم».